Boek van de maand juni - Toyota Kata cultuur

Iedere maand brengen we een boek uit de Lidz bibliotheek onder de aandacht. Dit keer Toyota Kata cultuur van Mike Rother en Gerd Aulinger, De Nederlandse uitgave is verzorgd door Emiel van Est.

📘 Samenvatting van Toyota Kata Cultuur

🔑 Kernboodschap

Het boek laat zien hoe je een duurzame verbetercultuur opbouwt in een organisatie door het routinematig ontwikkelen van probleemoplossend gedrag. Dit gebeurt met twee hoofdpraktijken:

• Verbeter Kata – een gestructureerde manier van continu verbeteren
• Coaching Kata – een methode om medewerkers die denk- en werkwijze aan te leren

Het doel? Geen eenmalige verbeterprojecten meer, maar een lerende organisatie waarin iedereen, van werkvloer tot management, dagelijks kleine stapjes richting een uitdagend doel zet.

🧠 Wat is de ‘Kata’-aanpak?

In de Japanse vechtsporten betekent "kata" een vast patroon dat je herhaalt tot het een gewoonte wordt. Toyota past dit principe toe op probleemoplossing en verbetering.

1. Verbeter Kata

Een routine in vier stappen:

1. Begrijp de richting – Wat is het uitdagende doel (visie/richting)?
2. Begrijp de huidige situatie – Wat is écht de stand van zaken?
3. Formuleer de volgende doeltoestand – Wat willen we op korte termijn bereiken?
4. Experimenteer systematisch richting het doel – In kleine stappen (PDCA), leren door doen.

2. Coaching Kata

De coach helpt iemand deze denk- en werkwijze aan te leren, door steeds dezelfde vijf vragen te stellen:

1. Wat is de doeltoestand?
2. Wat is de huidige situatie?
3. Wat is je volgende stap?
4. Wat verwacht je dat er gebeurt?
5. Wat heb je geleerd?

Hierdoor ontstaat een structuur voor leren door ervaring, niet door instructie.

🏥 Waarom dit relevant is voor de zorg

Het boek benadrukt dat je met deze aanpak ook in complexe, dynamische omgevingen zoals ziekenhuizen of ouderenzorg:

• Rust in processen kunt brengen
• Samenwerking en eigenaarschap vergroot
• Mensen helpt omgaan met onzekerheid en verandering

Belangrijk: het gaat niet om trucjes of tools, maar om het ontwikkelen van gedrag en denkpatronen. Kata is dus geen project, maar een manier van werken.

🌱 Cultuur opbouwen met Kata

De auteurs laten zien dat een cultuurverandering niet ontstaat door een ‘grote reorganisatie’, maar door dagelijkse kleine gedragsveranderingen. Kata helpt:

• Leidinggevenden om coachend leiding te geven
• Teams om verantwoordelijkheid te nemen voor verbetering
• Organisaties om aanpassingsvermogen te vergroten

Kata is daarmee een motor voor een lerende cultuur.

📌 Belangrijkste inzichten uit het boek

• Een verbetercultuur ontstaat door het oefenen van routines, niet door het opleggen van regels.
• Leiderschap verandert van sturen naar coachen en ontwikkelen.
• Kata maakt leren zichtbaar en beheersbaar – zelfs in een drukke werkomgeving.
• Iedereen kan leren denken als een veranderaar – met de juiste ondersteuning.

👩‍⚕️ Voor zorgorganisaties betekent dit:

• Niet wachten op de ‘perfecte oplossing’, maar beginnen met kleine experimenten.
• Teamleiders worden geen ‘brandjesblussers’ maar leercoaches.
• Verandering wordt een gezamenlijk proces, in plaats van iets ‘dat van boven komt’.