September - de maand van 'Jidoka' (stop als het niet klopt)

De stopknop die we vergeten zijn

Ken je dat moment? Je staat in de koffieruimte, nog half wakker, en plots valt je oog op een infuuszak die niet helemaal goed hangt. Of een monitor die al een kwartier piept zonder dat iemand reageert. Je weet: dit klopt niet. En toch… je loopt door. Want je hebt geen tijd, er wachten patiënten, collega’s roepen, het overleg begint zo.

In de wereld van Lean heet dat moment Jidoka. Een lastig Japans woord, maar eigenlijk betekent het iets heel simpels: “stoppen als er iets niet klopt.” Niet doordenderen, niet improviseren, maar de moed hebben om even op de rem te trappen.

Jidoka werd ooit bedacht in een textielfabriek. Een machine stopte automatisch zodra er een draad knapte. Geen meters verkeerd geweven stof, geen verspilling, geen kwaliteitsverlies. De gedachte erachter: liever een korte onderbreking dan een groot probleem.

In de zorg kennen we allemaal voorbeelden waar Jidoka ons had kunnen helpen. Het verkeerd geëtiketteerde buisje bloed dat tóch de buispost in gaat. De medicatie die er “ongeveer goed” uitziet maar niet dubbel wordt gecontroleerd. Of de wond die net niet schoon lijkt, maar waar we toch een verband om leggen, omdat de patiënt anders te lang moet wachten.

Wat zou er gebeuren als we écht Jidoka durfden te doen? Als iedereen in het team de bevoegdheid én de veiligheid voelde om te zeggen: “Stop, dit klopt niet, we lossen het nu op”?
Misschien zou het proces even stilvallen. Misschien moet de arts twee minuten langer wachten. Maar misschien… red je wel een mens van een fout die onnodig was.

In de fabriek stopt de machine vanzelf. In de zorg zijn wij die machine. En wij hebben een ingebouwde stopknop: ons gezonde verstand en ons professionele geweten.
De vraag is: durven we er ook op te drukken?