December: de maand van Hansei - diepgaande reflectie: bewust terugkijken om sterker vooruit te gaan
Hansei in de zorg: bewust terugkijken om sterker vooruit te gaan
De laatste maand van het jaar nodigt uit tot afronden, opruimen en vooruitkijken. In veel zorgorganisaties worden jaarplannen geëvalueerd, dashboards besproken en nieuwe doelen vastgesteld. Maar hoe vaak nemen we écht de tijd voor diepgaande reflectie? In de Lean-filosofie bestaat daar een prachtig begrip voor: Hansei.
Hansei gaat verder dan evalueren. Het is de kunst van eerlijk, kritisch en zonder excuses terugkijken – met als doel om te leren en te verbeteren. Juist in de zorg, waar de druk hoog is en de tijd schaars, is hansei van onschatbare waarde.
Wat is hansei?
Hansei is een Japans begrip dat letterlijk “zelfreflectie” betekent. Binnen Lean staat hansei voor het bewust stilstaan bij wat níet goed ging, ook als de resultaten op papier positief zijn. Niet om schuldigen aan te wijzen, maar om te vragen:
- Wat hadden we beter kunnen doen?
- Waar zaten aannames of blinde vlekken?
- Wat leren we hiervan voor de volgende stap?
Hansei vereist moed. Het vraagt om een cultuur waarin het veilig is om ook het ongemak onder ogen te zien.
Waarom hansei zo belangrijk is in de zorg
Zorgprofessionals zijn oplossingsgericht, betrokken en vaak gewend om door te gaan. Reflectie schiet er daardoor gemakkelijk bij in. Toch is juist in de zorg hansei cruciaal:
- Patiëntveiligheid: kleine signalen die niet besproken worden, kunnen grote gevolgen krijgen.
- Werkdruk en werkplezier: reflectie helpt om patronen van overbelasting te herkennen.
- Teamontwikkeling: hansei versterkt onderling vertrouwen en eigenaarschap.
- Blijvend verbeteren: zonder eerlijke reflectie wordt Lean een trucje in plaats van een mindset.
Zonder hansei ontstaat al snel de illusie van vooruitgang: processen veranderen, maar onderliggende patronen blijven bestaan.
Drie praktische hansei-vragen voor jouw team
Je hebt geen uitgebreide sessies nodig om met hansei te starten. Deze drie vragen zijn vaak al genoeg:
- Waar zijn we trots op dit jaar – en waarom?
- Wat heeft ons ongemerkt het meeste energie gekost?
- Wat moeten we écht loslaten om volgend jaar beter te werken?
Belangrijker dan perfecte antwoorden is de kwaliteit van het gesprek.
De rol van leiderschap bij hansei
Voor veel teams geldt: hoe het gesprek verloopt, wordt bepaald door hoe veilig het voelt. Leiders hebben hierin een voorbeeldrol. Door zelf ook kwetsbaarheid te tonen, fouten te benoemen en vragen te stellen in plaats van antwoorden te geven.
Niet:
“Waarom is dit niet gelukt?”
Maar wel:
“Wat kunnen we hiervan leren?”
Dat ene verschil bepaalt of hansei defensief of ontwikkelgericht wordt.
Tot slot
Hansei is geen luxe, geen zachte kant van verbeteren. Het is een harde voorwaarde voor echte, duurzame verandering. In een sector die dag in dag uit vraagt om scherpte, betrokkenheid en veerkracht, is reflectie geen tijdverlies – het is professioneel vakmanschap.
Laat december niet alleen een maand van afronden zijn, maar vooral een maand van bewust leren.
